مهدى در قرآن
مهدویت ـ کلیات
بدون شک تمامى انبیاى عظام و رسولان گرامى، امت هاى خویش را به عاقبت خوش و سرانجام پاکیزه و خرم خبر داده اند.
آنان از سوى خداوند وعده فرموده اند که روزگار آدمیان به سعادت و رفاه و خوشى و راحتى ختم خواهد شد و دوران ظلم و ستم به آخر خواهد رسید. در آن هنگام انسان هاى محروم حقوق خویش را باز خواهند ستاند، از چنگال فقر و محرومیت و رنج رهایى خواهند یافت، و پس از آن که محکوم و رهرو بوده اند به رهبرى و زمامدارى رسند، و به فضل و عنایت الهى در زمین سرورى یابند. کتاب هاى آسمانى آکنده از این بشارت است. و البته در تعیین مصداق آن مصلح، عبارت ها مختلف و الفاظ متفاوت است.
قرآن مجید نیز نسبت به این موضوع اهتمام ویژه اى داشته و اراده و خواست خداوند متعال را بر این مى داند که دوران کومت شیطان به پایان رسد و بساط پیروان او برچیده شود و حتما تمام بندگان صالح خداوند در همه جاى زمین به حکومت رسند و سراسر گیتى به آنان سپرده شود تا قوانین اسلام به طور کامل و همه جانبه تطبیق و اجرا و سعادت افراد بشر تضمین و تامین گردد و هدف نهایى از زندگى تحقق پذیرد.
البته تطبیق این آیات نورانى بر وجود مقدس مهدى علیه السلام و حکومت جهانى آن حضرت تنها از راه روایات رسول گرامى اسلام صلى الله علیه و آله و ائمه معصومین علیهم السلام امکان پذیر است وهمچون بسیارى از موضوعات دیگر بدون استفاده از این بیانات نورانى، آیات قرآن خاموش و ساکتند.
بیش از یکصد و بیست آیه از آیات قرآن به مساله مهدویت تفسیر شده است که در اینجا به برخى از آن ها اشاره مى کنیم:
1 - « الم ذلک الکتاب لا ریب فیه هدى للمتقین× الذین یؤمنون بالغیب و ...»
امام صادق علیه السلام در ذیل این آیه فرمودند: «متقیان شیعیان على علیه السلام هستند و غیب همان حجت غائب است ».
2 - «و ذکرهم بایام الله ».از امام باقر علیه السلام روایت است که فرمود: «ایام الله عز و جل ثلاثة: یوم یقوم القائم علیه السلام و یوم الکرة و یوم القیامة
روزهاى خدا سه تا ست: روزى که قائم علیه السلام قیام خواهد کرد، و روز رجعت و روز قیامت ».
3 - «قال رب فانظرنى الى یوم یبعثون قال فانک من المنظرین الى یوم الوقت المعلوم ».
از امام صادق علیه السلام درباره این آیه و وقت معلوم سؤال شد. آن حضرت در جواب فرمودند:
«وقت معلوم روز قیام قائم آل محمد است. هرگاه خداوند او را برانگیزد در مسجد کوفه ابلیس مى آید در حالى که بر زانوهایش راه مى رود و مى گوید: اى واى از این روزگار، آن گاه با پیشانیش گرفته شده، گردنش زده مى شود، آن هنگام روز وقت معلوم است که مدت او به پایان مى رسد».
4 - «و من قتل مظلوما فقد جعلنا لولیه سلطانا فلا یسرف فى القتل انه کان منصورا»;
«و هر آنکه مظلوم کشته شود پس البته که ما براى ولى او حکومت و تسلط دادیم، پس مبادا در کشتن اسراف کند که او منصور است.»
وقتى از امام صادق علیه السلام درباره این آیه سؤال شد، آن حضرت در جواب فرمودند:
«آن قائم آل محمد صلى الله علیه و آله است که خروج مى کند و به انتقام خون حسین علیه السلام دشمنان را مى کشد. پس چنانچه اهل زمین را به قتل رساند مسرف نخواهد بود.»
5 - «و قل جاء الحق و زهق الباطل ان الباطل کان زهوقا»;
«و بگو که حق آمد و باطل نابود شد که همانا باطل محو شدنى و سزاوار نابودى است.»
امام صادق علیه السلام در تفسیر این آیه شریفه فرمودند: «اذا قام القائم علیه السلام ذهب دولة الباطل هرگاه قائم علیه السلام بپا خیزد، دولت باطل از بین مى رود [و زایل مى گردد].»
6 - «و لقد کتبنا فى الزبور من بعد الذکر ان الارض یرثها عبادى الصالحون »
«و به راستى که ما پس از نوشتن در ذکر [تمام کتب آسمانى یا تورات ]در زبور نیز نگاشتیم که البته بندگان صالح من زمین را به ارث خواهند برد.»
على بن ابراهیم در تفسیرش که منسوب به امام صادق علیه السلام است در معنى این آیه گوید: «فرموده، تمام کتاب ها [ى آسمانى] ذکر [خداوند] است، البته بندگان صالح من زمین را به ارث خواهند برد × فرمود: حضرت قائم علیه السلام و اصحاب اویند.»
7 - «و عدالله الذین آمنوا منکم و عملوا الصالحات لیستخلفنهم فى الارض ...»
«خداوند به کسانى از شما که ایمان آورده و عمل صالح انجام داده اند وعده فرموده که آن ها را [در ظهور امام قائم علیه السلام ]در زمین خلافت دهد ... .»
امام صادق علیه السلام درمعناى این آیه شریفه مى فرماید: «درباره حضرت قائم علیه السلام و اصحاب او نازل گشت.»
8 - «امن یجیب المضطر اذا دعاه و یکشف السوء و یجعلکم خلفاء الارض »
«آیا آن کیست که دعاى مضطر را هنگامى که او را مى خواند به اجابت مى رساند و رنج و غم را برطرف مى سازد و شما را جانشینان زمین قرار مى دهد؟»
از امام باقر علیه السلام یا امام صادق علیه السلام درباره این آیه نقل شده است که فرمودند: «این آیه درباره قائم از آل محمد صلى الله علیه و آله نازل شده، هرگاه که خروج کند معمم مى شود و در کنار مقام نماز گذارد و به درگاه پروردگارش تضرع نماید، پس هیچ پرچمى از او رد نشود.»
9 - «و نرید ان نمن على الذین استضعفوا فى الارض و نجعلهم ائمة و نجعلهم الوارثین »
«و ما اراده کردیم بر آنان که در زمین مستضعف شدند منت گذاریم و آنان را پیشوایان و وارثان زمین قرار دهیم.»
روایات در مورد اینکه این آیه درباره امامان از آل محمد صلى الله علیه و آله نازل شده بسیار است که در کتاب «البرهان » یاد گردیده است.
10 - «اعلموا ان الله یحى الارض بعد موتها»;
«بدانید که البته خداوند زمین را پس از مردن آن زنده خواهد کرد.»
از امام باقر علیه السلام درباره این آیه نقل شده است که فرمود: « خداوند عز و جل زمین را به وسیله حضرت قائم علیه السلام زنده مى کند، پس از مردن آن.»
براى رعایت اختصار بقیه آیات را تنها با ذکر شماره و منبع استناد به پایان مى بریم.
11 - بقره/ 148: «فاستبقوا الخیرات ...»
12 - بقره/ 155: «ولنبلونکم بشى ء من ...»
13 - آل عمران/ 83: «و له اسلم من فى السموات ...»
14 - آل عمران/ 200: «یا ایها الذین آمنوا اصبروا و ...»
15 - نساء/ 47: «یا ایها الذین اوتوا الکتاب ...»
16 - نساء/ 59: «یا ایها الذین آمنوا اطیعوالله و ...»
17 - نساء/ 69: «و من یطع الله و الرسول فاولئک ...»
18 - نساء/ 77: «الم تر الى الذین ...»
19 - نساء/ 159: «و ان من اهل الکتاب ...»
20 - مائده/ 14: «و من الذین قالوا انا نصارى ...»
21 - انعام/ 44: «فلما نسوا ما ذکروا به فتحنا ...»
22 - انعام/ 158: «هل ینظرون الا ان تاتیهم ...»
23 - اعراف/ 53: «هل ینظرون الا تاویله یوم ...»
24 - اعراف/ 157: «الذین یتبعون الرسول ...»
25 - اعراف/ 159: «و من قوم موسى ...»
26 - انفال/ 33: «و قاتلوهم حتى لا تکون فتنة و ...»
27 - توبه/ 33: «هو الذى ارسل رسوله بالهدى و ...»
28 - یونس/ 20: «و یقولون لولا انزل علیه آیة ...»
29 - طه/ 135: «فستعلمون من اصحاب الصراط ...»
30 - انبیاء/ 11 تا 15: «و کم قصمنا من قریة ...»
البته آیات مربوط به امام زمان علیه السلام چندین برابر این مقدار است که خواننده محترم را براى مطالعه بیشتر به مطالعه کتاب هاى ذیل توصیه مى کنیم:
1 - سیماى حضرت مهدى علیه السلام در قرآن، سید هاشم حسینى بحرانى، ترجمه سید مهدى حائرى قزوینى
2 - امام مهدى از دیدگاه قرآن و عترت، على دوانى
3 - مهدى در قرآن، رضا فیروز
4 - المهدى فى القرآن، سید صادق الحسینى الشیرازى
منبع: تبیان
